Mexiko hego-ekialdean, Campeche estatuko Pomuch herrian, Maria Couoh-k osaba Tomasen garezurra hautsa kentzen ari zaio Hildakoen Eguna iritsi aruretik, maien tradizioa eta katolizismoa nahasten dituen errituala bizirik mantenduz.

En esas fechas, los mexicanos visitan a sus deudos en el cementerio y colocan ofrendas en sus casas, sobre coloridos altares, con las fotografías de sus familiares fallecidos y los alimentos que más disfrutaban en vida.

Bisitari andana erakartzen dituen usadioa horrela definitzen du Couoh-k: «Nork bere burua garbitzen duen bezala, gorpuzki sainduek ere hori behar dute». «Oroitzapen sakratuak »

Heriotzetik hiru urtera, gorpuzkiak hilkutxatik atera eta, hezurrak garbitu ondoren, egurrezko kutxa txiki batean sartzen dituzte. Hezurrak oihal txuri batekin estaltzen dute, arimen jantzia sinbolitzatzen duena, eta urtero berritzen dute.

Hildakoekin hitz egitea ere tradizio honen parte garrantzitsua da. Carmita Reyesek 39 urte ditu eta senide bati barkamena eskatzen dio iaz ezin izan zuelako hezurrak garbitzera joan: «Horrela ez duzu gehiago sufrituko besteak garbi daudelako eta zuk ez».

Berak ere argi dauka ezduela nahi gurasoengandik jaso zuenaren transmisioa etetea: «Ez dut nahi erraustu nazaten. Horrela lurperatu eta gero nire hezurtxoak atera ditzaten nahi dut». Une berezia da, zinez: «Hemen baleude bezala sentitzen ditugu».